Giáo dục Montessori nổi tiếng thế giới không chỉ giới hạn là công việc của những cô giáo dạy trẻ ở những trường Montessori, mà triết lý giáo dục của nó cũng quan trọng cho ba mẹ chúng ta có thể áp dụng ngay chính tại căn nhà của mình.
QUAN SÁT: Để biết trẻ cần gì, ba mẹ cần đóng vai trò như một người quan sát tốt, chỉ quan sát chứ không nên giám sát. Giám sát là ba mẹ giới hạn khả năng hoạt động và sáng tạo của trẻ, cho trẻ một môi trường siêu dễ dàng, không thử thách. Ngược lại, quan sát là cho trẻ sự tự do nhưng vẫn đảm bảo môi trường đủ an toàn cho trẻ khám phá.
Sẽ có hai cách để ba mẹ giáo dục trẻ đúng như:
1/ Làm mẫu: Trẻ con có thể học cách bắt chước người lớn, đôi lúc sự bắt chước của trẻ lại gây ra một vài rắc rối. Chẳng hạn, trẻ có thể nhìn ba mẹ xếp dao nĩa vào khay chén, và bắt chước làm nó. Lúc này, thay vì la mắng, thì đó là cơ hội tốt để làm mẫu cho trẻ. Ba mẹ hãy hướng dẫn trẻ từng bước như ngồi xuống, cho trẻ một số muỗng đũa và chén để trẻ hiểu quy trình xếp vào khay như thế nào.
2/ Xây dựng thói quen tốt: Trẻ con sẽ cảm thấy khó chịu khi phải làm theo những điều mà trẻ được bảo, nhưng sẽ làm theo khi hiểu đó là việc làm hằng ngày. Dạy trẻ 1 thói quen tốt nên bắt đầu bằng việc cho trẻ học cách xây dựng nó mỗi ngày. Mỗi sáng khi thức dậy, ba mẹ hãy gấp chăn gối hoặc tắt tivi sau 8 giờ tối để con thấy và xây dựng thành thói quen ngay từ bé.
LẮNG NGHE: Để hiểu trẻ suy nghĩ gì, ba mẹ cần học cách lắng nghe tốt, tránh nghe cho có hoặc gì cũng hứa với trẻ. Lắng nghe là cách ba mẹ bắt đầu cho trẻ hiểu hai điều: ba mẹ ghi nhận ý kiến của trẻ và tôn trọng ý kiến đó. Đây là điều rất quan trọng vì trước 6 tuổi là giai đoạn trẻ “học” về bản thân trẻ. Khi đó, trẻ hiểu rằng ba mẹ lắng nghe mình và tôn trọng mình thì trẻ sẽ dễ dàng chia sẻ và tôn trọng ba mẹ mình sau này.
Có ba cách giáo dục chính nằm trong phạm vi này:
1/ Rõ ràng cái gì được, cái gì không: Cách chúng ta thường mắc sai lầm là cái gì cũng được khi vui, khi buồn cái gì cũng không. Do đó, trẻ rất khó hiểu điều gì là được phép, điều gì không. Càng lớn trẻ càng khó chịu vì trẻ cảm thấy dường như ba mẹ không quan tâm đến suy nghĩ của mình, sự ương bướng và mâu thuẫn càng lớn khi trẻ muốn nhiều hơn. Cách giáo dục ở đây là rõ ràng từ sớm, nói 1 là 1, 2 là 2, cho là cho, không là không, đừng vì năn nỉ, hay thương con mà thay đổi. Khi trẻ lớn từ 2 tuổi, cần cho trẻ biết về luật và nguyên tắc. Trong đó, cái gì được, không được, hậu quả vi phạm, và phần thưởng khi làm tốt.
2/ Cho thông tin, lời hướng dẫn dạng xây dựng: Đừng phàn nàn hoặc ra lệnh cho trẻ. Nhiều ba mẹ nghĩ rằng quát tháo thì đứa trẻ mới chịu nghe lời. Tuy nhiên kết quả là ngược lại, ba mẹ càng năn nỉ, hoặc ra lệnh thì đứa trẻ càng khó bảo hơn. Tại sao? Đơn giản là đứa trẻ không được học về kỷ luật rõ ràng, lúc thì năn nỉ để làm, lúc thì quát tháo để làm. Do đó, ba mẹ chỉ cần cho thông tin đúng là được. Khi con hỏi về một điều gì đó nhiều lần, lúc này đừng nói “Ba/ Mẹ trả lời nhiều lần rồi mà”, chỉ cần nói: “Cái này con hỏi ba/ mẹ rồi, con nhớ không?”, đợi trẻ đáp ứng và tiếp tục cho thông tin giúp trẻ xây dựng.
3/ Hỏi trẻ về điều cần giúp: Đừng ngại khi làm điều này vì đó là một bài học mà chúng ta dạy trẻ. Không có gì xấu hổ khi hỏi ai đó giúp đỡ. Ba mẹ có bao giờ thắc mắc là tại sao trẻ hay lăn ra khóc tức tưởi khi cố tự mặc quần áo mà mẹ chạy vào giúp? Thực ra, lúc này là trẻ gặp khó khăn thực sự, nhưng trẻ học về sự độc lập và chưa hiểu về ý nghĩa của việc cần giúp đỡ. Thay vì xắn tay áo giúp đỡ trẻ ngay, ba mẹ hãy dừng lại và hỏi trẻ trước: "Con có cần mẹ đỡ tay này cho con xỏ vào dễ hơn không?". Ba mẹ sẽ ngạc nhiên là trẻ rất vui vẻ tìm sự giúp đỡ của ba mẹ. Nhưng nếu trẻ không chịu, thì ba mẹ hãy tôn trọng và chờ dịp khác để cho trẻ sự giúp đỡ.
CHO NHẬN XÉT ĐÚNG: Để biết trẻ làm tốt hay chưa tốt, ba mẹ nên là người công tâm và cho lời khen và nhận xét đúng về điều trẻ làm. TS. Maria Montessori từng nói: “Đừng bao giờ giúp đứa trẻ với việc mà nó cảm thấy mình có thể thành công.” Bài học quan trọng khi nhỏ mà đứa trẻ cần học không phải là hạnh phúc ảo tưởng qua các lời khen sáo rỗng, các hoạt động dễ dàng thực hiện, mà là hạnh phúc thực sự dựa trên nỗ lực trẻ từng bước trải nghiệm và thành công. Lời nhận xét đúng, thậm chí có thể dẫn trẻ đến một cảm giác buồn, không vui, nhưng quan trọng và có ích để trẻ trưởng thành hơn.
Có ba cách giáo dục trong phạm vi này:
1/ Cho lời cảm ơn chân thành, đúng: Văn hóa người Việt ít dùng từ cảm ơn và xin lỗi hơn người Phương Tây. Ba mẹ biết không, đó là một cách giao tiếp tốt khi ai đó làm gì cho mình, thậm chí chỉ là một việc làm mình cảm thấy vui, thì nói lời cảm ơn là điều rất tốt. Ngược lại, xin lỗi là cách thể hiện một hành vi mình đang làm phiền ai đó. Với trẻ, khi trẻ làm một việc tốt, hay chạy lại giúp đỡ ba mẹ, thì hãy nói cảm ơn trẻ. Và khi ba mẹ nóng giận, la mắng trẻ vô cớ thì hãy nói lời xin lỗi trẻ sau đó. Trẻ sẽ thầm cảm ơn bạn về những cử chỉ này vì khi nghe được những điều này lúc nhỏ sẽ trở nên tự tin hơn về cuộc sống.
2/ Khen những nỗ lực trẻ đã thực hiện: Tránh khen sáo rỗng như “Con giỏi quá”, hay “Con gái mẹ thông minh quá”, mà hãy khen vào điều trẻ làm được, nó giúp trẻ phát triển động lực tốt hơn. Chẳng hạn: “Hôm nay con đi học ngày đầu nhưng không khóc, mẹ cảm thấy tự hào về con!”
3/ Cho nhận xét đúng, thật: Trẻ con nên học sự thành thật từ sớm. Khi ba mẹ cho trẻ nhận xét, hãy nhận xét về điều trẻ làm được và điều trẻ chưa làm được. Trẻ có thể buồn vì điều này, cảm xúc này không thể chối cãi, và dần dần trẻ sẽ học cách chấp nhận và hiểu về thất bại. Khi đó, đứa trẻ sẽ hiểu cảm xúc hạnh phúc sẽ lớn hơn rất nhiều khi biết chấp nhận và vượt qua cảm xúc buồn chán trước đó do thất bại.
LỜI KẾT:
Nuôi dạy trẻ không chỉ đơn thuần là đưa con đến trường mà còn cần có những phương pháp giáo dục phù hợp ngay tại gia đình. Esearch mong muốn đóng góp một phần nhỏ vào hành trình làm cha mẹ bằng cách cung cấp những kiến thức và kỹ năng nuôi dạy con hiệu quả.
Nguồn: Facebook Anh Nguyen
